काठमाडौं । चालू आर्थिक वर्षको पहिलो दुई महिनामा २ खर्ब ३७ अर्ब ४४ करोड ९५ लाख रुपैयाँको व्यापार घाटा भएको छ ।
भारत, चीन र युद्धग्रस्त युक्रेनसँग अधिक व्यापार घाटा
भन्सार विभागका अनुसार सबैभन्दा बढी व्यापार घाटा भारतसँग रहेको छ । भारतसँग १ खर्ब ४४ अर्ब ६६ करोड ८७ लाखको व्यापार घाटा रहेको छ । चीनसँग भने ५१ अर्ब ८० करोड ३९ लाख रुपैयाँको व्यापार घाटा रहेको छ । अधिक व्यापार घाटा रहेका मुलुकमध्ये युद्धग्रस्त देश युक्रेन तेस्रो स्थानमा रहेको छ । युक्रेनसँग ४ अर्ब ७१ करोड ८ लाख ५६ हजार रुपैयाँ रहेको छ ।
चालू आवको साउन र भदौमा २ खर्ब ६२ अर्ब ५४ करोड २६ लाख रुपैयाँको आयात भएको छ । यसबीचमा २५ अर्ब ९ करोड ३१ लाख रुपैयाँको निर्यात भएको छ । दुई महिनामा १ दशमलव ८ प्रतिशतले आयातमा वृद्धि भएको छ भने निर्यातमा ५ दशमलव १२ प्रतिशतले कमी आएको छ । अघिल्लो वर्षको साउन र भदौमा २ खर्ब ३३ अर्ब ३० करोड २८ लाख रुपैयाँ व्यापार घाटा रहेकामा अहिले २ खर्ब ३७ अर्ब पुगेको छ ।
गत वर्षभन्दा यस वर्ष आयातमा सामान्य वृद्धि भएको छ भने निर्यातमा १ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीले कमी आएको छ । कुल व्यापारको ९१ दशमलव २८ प्रतिशत आयातको हिस्सा रहेको छ भने ८ दशमलव ७२ प्रतिशत रहेको छ ।
कोरोनाकालपछि शोधनान्तर घाटा र चालू खातामा दबाब परेपछि अनि विदेशी विनिमय सञ्चिति घटेपछि सरकारले विलासितायुक्त सामानमा कडाइ गर्दा आयातमा निरन्तर कमी आएको थियो ।
साउन र भदौमा नेप्से पनि २ हजारबाट ३ हजार बिन्दुमा पुगेपछि पुनः आयातमा वृद्धि भएको छ । विगत २ वर्षदेखि निरन्तर रूपमा आयात व्यापार घट्दै गइरहेकामा भदौ महिनामा आएर वृद्धि भएको हो ।
दसैंलक्षित सामानहरूको आयात बढेका कारण पनि आयातमा सुधार भएको अनुमान रहेको छ । सरकारले भन्सारबिन्दुबाट राजस्व बढाउन भन्सार अधिकृतहरूलाई लक्ष्य तोकेर दबाब दिएका कारणले पनि आयात बढेको भनाइ अर्थविद्हरूको छ ।
यी कारणले गर्दा नै साउन महिनामा आयात शून्य दशमलव ६७, निर्यात ९ दशमलव ६३ र समग्र व्यापार १ दशमलव ५२ प्रतिशतले घटेको थियो । भदौमा आयात व्यापार १ दशमलव शून्य ८ प्रतिशतले बढेको हो ।
निर्यातमा आएको कमी साउनको तुलनामा घटेको छ । साउनमा मात्रै निर्यातमा ९ दशमलव ६३ प्रतिशतले कमी आएकामा साउन र भदौको जम्मा निर्यातमा भने ५ दशमलव १२ प्रतिशतले मात्रै कमी आएको छ ।
नेपालले दुई महिनाको अवधिमा १ सय २३ वटा राष्ट्रसँग व्यापार भएको तथ्यांक रहेको छ । जसमध्ये २२ वटा देशसँग मात्रै व्यापार नाफा रहेको छ । १ सय १ वटा मुलुकसँग भने व्यापार घाटा रहेको छ ।
व्यापार नाफा भएका मुलुकहरूमा अफगानिस्तान, डेनमार्क, बेलायत, अस्ट्रिया, रसियन फेडरेसन, लातभिया, मौरिसस, इरान, क्रोएसिया, उज्वेकिस्तान, आइसल्यान्ड, जर्जिया रहेका छन् । यसैगरी, बोस्निया हर्जगोविना, भेनेजुयला, केमान आइल्यान्ड, लेबनान, चाद, सुडान, अरुबा, उरुग्वे, माल्दिभ्स र पनामासँग व्यापार नाफा रहेको छ ।
व्यापार घाटा भएका मुलुकहरूमा क्रमशः भारत, चीन, युक्रेन, कतार, अस्ट्रेलिया, मलेसिया, इन्डोनेसिया, बहराइन, थाइल्यान्ड, ओमान, अर्जेन्टिना, टुर्किय, भियतनाम, कोरिया, सिंगापुर रहेका छन् ।
यसैगरी, यूएई, साउदी अरेयिबा, क्यानडा, ब्राजिल, जिम्बाबे, फ्रान्स, बंगलादेश, जापान, इटाली, ताइवान र साउथ अफ्रिकासँग पनि व्यापार घाटा रहेको छ ।
नेपालले अफगानिस्तानसँगको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा सबैभन्दा बढी नाफा गरेको छ । अफगानिस्तानबाट आयात नै नभएको र साढे २० करोड रुपैयाँबराबरको सामान निर्यात भएको तथ्यांक रहेको छ ।
दुई महिनामा भारतबाट १ खर्ब ६० अर्ब रुपैयाँको वस्तु आयात भएको छ भने करिब १६ अर्ब रुपैयाँको निर्यात भएको छ ।
साउन र भदौ महिनामा ७४ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँको भन्सार राजस्व संकलन भएको छ । गत वर्षको सोही अवधिमा ६७ अर्ब ४७ करोड रुपैयाँको यस्तो राजस्व संकलन भएको थियो ।
यस अवधिमा विद्युतीय कार तथा अन्य सवारीसाधनको आयात बढेको छ । दुई महिनामा १६ अर्ब ७४ करोड रुपैयाँबराबरको गाडी र त्यससँग सम्बन्धित पाटपुर्जा आयात भएका छन् । गत वर्ष १० अर्ब ८२ करोड रुपैयाँको मात्रै आयात भएको थियो ।
विशेषगरी, नेपालमा छिमेकी देश चीनबाट विद्युतीय सवारीसाधनको आयात बढी हुने गरेको छ । पछिल्लो दुई महिनामा भित्रिएका गाडीमध्ये २३ वटा मात्रै डिजेलबाट चल्ने गाडी आयात भएका छन् । विद्युत्बाट चल्ने सवारीसाधन १ हजार २ सय सातवटा आयात भएका छन् ।
दुई महिनामा सबैभन्दा बढी आयात भएका वस्तुमा पेट्रोल, डिजेल, खाना पकाउने ग्यास, गाडी, ईभी र मोटरसाइकल रहेका छन् । यसबीचमा ११ अर्बको पेट्रोल र १३ अर्बको डिजेल आयात भएको छ । एलपीजी ग्यास भने ९ अर्ब ४० करोडको आयात भएको छ । ४ लाख ५४ हजार ९ सय ५८ वटा स्मार्ट फोन आयात भएको छ । स्मार्टफोन मात्रै १ अर्ब २५ करोड ८ लाख ५६ हजार रुपैयाँको आयात भएको हो ।
