काठमाडौं । राष्ट्रिय जनगणना २०२१ को तथ्यांकले नेपालमा गाउँमा बस्ने मानिसहरूको औसत आयु शहरमा बस्नेहरूको तुलनामा लामो रहेको देखाएको छ। राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले हालै सार्वजनिक गरेको “मृत्यु दर र आयु” सम्बन्धी प्रतिवेदन (थिम्याटिक रिपोर्ट) अनुसार गाउँमा बस्नेहरूको औसत आयु ७२.३ वर्ष रहेको छ, जबकि शहरी क्षेत्रमा यो ७१.७ वर्ष र अर्ध-शहरी (पेरी-अर्बन) क्षेत्रमा ७१.४ वर्ष रहेको छ।
प्रतिवेदनले लैंगिक आधारमा पनि आयुमा भिन्नता देखाएको छ। गाउँमा बस्ने महिलाहरूको औसत आयु ७५.७ वर्ष छ, जुन पुरुषहरूको ६९.० वर्ष भन्दा निकै उच्च हो। शहरी क्षेत्रमा भने महिलाको आयु ७४.३ वर्ष र पुरुषको ६९.३ वर्ष रहेको छ। यो तथ्यांकले गाउँमा बस्ने महिलाहरूको स्वास्थ्य र जीवनशैली शहरी क्षेत्रको तुलनामा केही हदसम्म राम्रो हुन सक्ने संकेत गर्छ।
विज्ञहरूका अनुसार, गाउँमा स्वच्छ हावा, कम प्रदूषण, प्राकृतिक खानपान र शारीरिक रूपमा सक्रिय जीवनशैलीले आयुमा सकारात्मक प्रभाव पारेको छ। गाउँमा प्रदूषणको स्तर कम हुने, ताजा र प्राकृतिक खानेकुराको उपलब्धता, र दैनिक जीवनमा शारीरिक श्रमको आवश्यकताले मानिसहरूलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गरेको छ। साथै, गाउँमा तनावमुक्त वातावरण र सामुदायिक जीवनले पनि मानसिक स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पारेको अनुमान गरिएको छ। यद्यपि, गाउँमा स्वास्थ्य सेवाको पहुँच र गुणस्तरमा सुधार आवश्यक रहेको प्रतिवेदनले औँल्याएको छ।
राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले स्वास्थ्य सेवामा सुधार, विशेष गरी ज्येष्ठ नागरिकका लागि जेरियाट्रिक हेरचाह र स्वास्थ्य बीमाको विस्तार गर्न सरकारलाई सुझाव दिएको छ। साथै, सामाजिक सुरक्षा प्रणालीलाई बलियो बनाएर गाउँमा बस्ने ज्येष्ठ नागरिकहरूको जीवनस्तर उकास्नुपर्नेमा जोड दिइएको छ।
