काठमाडौं । थकाली समुदायको सांस्कृतिक, धार्मिक तथा ऐतिहासिक पितृपूजक पर्व च्ह्योङ्जी तोरन्ल हिजो बुधबार (फाल्गुण २८ गते) बाट सुरु भएको छ । थकाली सेवा समिति नेपाल, क्षेत्रीय समिति काठमाडौंको प्राङ्गणमा सुरु भएको हो । प्रमुख अतिथि एवम् पूर्व केन्द्रीय अध्यक्ष बसन्त शेरचनले त्हस पुज लसि (तारा पूजा गरी) तारा खेलको विधिवत् उद्घाटन गरेका थिए ।

फागु पूर्णिमाको अघिल्लो दिन शुरु हुने तोरनल्ह ३ दिनसम्म मनाउने चलन रहेको थकाली सेवा समिति बेनी क्षेत्रका अध्यक्ष जगनारायण गौचनले बताए । “तीन दिन सबैरे उठेर शुद्ध भई पितृहरुलाई सम्झिएर पूजाआजा गर्ने र फूलप्रसाद चढाउनुपर्छ”, उनले भने, “आफन्तलाई बोलाएर मीठामीठा परिकार खुवाउने र आर्चरी (तारो हान्ने) खेल्ने चलन छ ।” मुस्ताङको थासाङ गाउँपालिकाको कोवाङ थकाली समुदायको उद्गमस्थल मानिन्छ ।

घरपझोङ र थासाङ गाउँपालिकामा थकाली समुदायको बाहुल्य बसोबास छ । म्याग्दीको दाना, भुरुङ तातोपानी, बेनी, दरवाङलगायत बजार क्षेत्रमा थकाली समुदायको बसोबास छ । तोरन ल्ह मनाउन घरबाहिर र विदेशमा रहेका थकालीहरु आफ्नो जन्मथलो फर्किएका छन् । तोरन ल्हमा थकाली समुदायले घर सिँगारपटार गरेका छन् ।

तोरन्ल्ह पर्वको अवसरमा थकाली समुदायका पुरुषहरु परम्परागत तारो हान्ने खेल खेलेर रमाइलो गर्दछन् । महिलाहरु भने मौलिक वेशभूषामा सजिएर नाचगान गर्ने, गोटा खेल्ने र शुभकामना साटासाटा गरेर तोरन्ह मनाउँछन् ।

तारा पूजाआजा गर्दा त्हस पुज लव क्होइ (तारा पूजा गर्ने गीत) ले के भन्छ त ? यसलाई रामकृष्ण शेरचनले नेपाली भाषा समेतमा भावार्थ तयार पारेका छन् । युवा पिडीले मनन तथा ग्रहण गर्न र थकाली संस्कृतिविद्हरूलाई रायसुझाव उनले अनुरोध गरेका छन् ।

त्हस पुज लव क्होइ (तारा पूजा गर्ने गीत) स-
१. ङहैटुपे त्हसरि स्युटि त्हर्न खेपसि,
त्हस पुज लसिमु १
नेपाली भाषामा भावार्थ अर्थ यस प्रकारको छ:-
पाँच हातको तारालाई धुपी खेप्साएर
तारा पूजा गरेको छु १
२. हेर सोम क्हेमसि ट्हिनो सोम्तु सोर्सि,
त्हस पुज लसिमु १
तीन हेर लगाएर अक्षेता तीन पटक छरेर,
तारा पूजा गरेको छु १
३. क्यम्ची क्यमरू चे छेच्चे सोम्तु लसि,
त्हस पुज लसिमु १
जाँड तीन पटक छे छे गरी,
तारा पूजा गरेको छु १
४. कुइली न्हन्च्याङ चे छेच्चे सोम्तु लसि,
त्हस पुज लसिमु १
रक्सी तीन पटक छे छे गरी,
तारा पूजा गरेको छु १
५. सरस्याङ ए स्युटि ते चिमे म्हेन्दो फुल्सि,
त्हस पुज लसिमु १
चोखोपानीको धुपी र चिमेको फूलले,
तारा पूजा गरेको छु १

६. पार ए म्हेन्दो ते प्ह्रालि म्हेन्दो फुल्सि,
त्हस पुज लसिमु १
गुँरासको फूल र भिरमा उम्रेको प्ह्रालि फूलले,
तारा पूजा गरेको छु १

७. तिखु ए म्हेन्दो ते आमुल म्हेन्दो फुल्सि,
त्हस पुज लसिमु १
तिखु फूल र आमुल फूलले,
तारा पूजा गरेको छु १

(क) आट्हेन्म ट्हेन्सी मु, स्हेम्ब आट्हेन्म ट्हेन्सी मु
नपुकार्नेमा पुकारेको छु, नपुकार्नेमा पुकारेको छु !
(ख) थातोङ्कर स्ह्युब ए, ल्ह् लु च्हा ह्योमरी
थातोङ्करमा बिराजमान सबै नाग देवीदेवताहरू !
(ग) आट्हेन्म ट्हेन्सी मु, स्हेम्ब आट्हेन्म ट्हेन्सी मु
नपुकार्नेमा पुकारेको छु, नपुकार्नेमा पुकारेको छु !
(घ) प्हल्बुरी स्ह्युब ए, ल्ह् लु च्हा ह्योमरी
काठमाडौंमा बिराजमान सबै नाग देवीदेवताहरू !
(ङ) आट्हेन्म ट्हेन्सी मु, स्हेम्ब आट्हेन्म ट्हेन्सी मु
नपुकार्नेमा पुकारेको छु, नपुकार्नेमा पुकारेको छु !

नोट:- प्ह्रालि म्हेन्दो, तिखु म्हेन्दो र आमुल म्हेन्दो-
यी तीनवटा फूलहरू मुस्ताङ जिल्लाको करिब
१२ हजार फिटदेखि १५ हजार फिट सम्मको
ज्यादै अप्ठ्यारो भिरालो हिमाली भेकमा मात्र
पाईने महत्वपूर्ण र बहुमूल्य फूलहरू हुन् !!!

सम्बन्धित समाचार

ई–पासपोर्ट छपाइ टेन्डरमा सहभागी कम्पनीको प्राविधिक मूल्यांकन सुरु नरभक्षी होइन बाघ श्रीमानले अर्कै विवाह गरेपछि आत्महत्या ओमन हुँदै खाडी मुलुकमा नेपाली महिलाको तस्करी उपप्रमुख डंगोलको अध्यक्षतामा फार्मेसी सञ्चालन व्यवस्थापन समितिको बैठक ‘स्कुल एट होम’ कार्यक्रमले बद्लिएको जीवन हिरासतमा भ्लोन दम्पत्तिको फेरिएको दैनिकी कहाँ गइन् रोशनी ? भावुक स्ट्याटस लेख्दै कप्तान अन्जिलाले मागिन् माफी कांग्रेसको आगामी महाधिवेशन र पुस्ताको प्रश्न ‘जेलेन्स्की रूससँग वार्ता र खनिज सम्झौता गर्न तयार’ ‘लोकतन्त्रको विकल्प राजतन्त्र हुन सक्दैन’