काठमाडौं । पूर्वसभामुख दमननाथ ढुंगानाको ८३ वर्षको उमेरमा निधन भएको छ । पछिल्लो समय विभिन्न स्वास्थ्य समस्याबाट पीडित ढुंगानाको काठमाडौंको पुरानो बानेश्वरस्थित फ्रन्टलाइन अस्पतालमा उपचारका क्रममा आइतबार दिउँसो २ बजे निधन भएको हो ।

उनी १७ वर्षदेखि सुगर र प्रेसरको स्वास्थ्य समस्या झेल्दै आएका थिए । उनी एक महिनादेखि कलेजोसम्बन्धी समस्याका कारण अस्पताल भर्ना भएका थिए । पूर्वसभामुख ढुंगानाको आज सोमबार मात्र अन्त्येष्टि गरिने भएको छ । बेलायतमा रहेका छोरा फर्किन समय लाग्ने भएकाले अन्त्येष्टि आज मात्र गर्न लागिएको हो । ढुंगानाका भान्जा सुुरज भट्टराईले सोमबार दिउँसो १२ बजे पशुपति आर्यघाटमा अन्त्येष्टि गरिने बताए ।

दिवंगत ढुंगानाका दुई छोरामध्ये छोरा डा. निमेष ढुंगाना म्यानचेस्टर युनिभर्सिटीमा अध्यापन गर्छन् । ढुंगानाका अर्का छोरा निशेष र छोरी नीतिका भने नेपालमै छन् ।

पञ्चायतकालमा विद्यार्थी संगठन बनाएर राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका उनले वरिष्ठ अधिवक्ता, मानवअधिकारवादी र नागरिक समाजको अगुवाको पहिचानसमेत बनाएका थिए । २०२८ सालमा नेपाल बार एसोसिएसनको महासचिव बनेका उनी पत्रकारिता र शिक्षण पेसामा पनि लागे । २०२८ सालदेखि वकालतमा सक्रिय रहेका ढुंगाना २०४८ सालमा नेपाली कांग्रेसका तर्फबाट काठमाडौं क्षेत्र नं २ बाट निर्वाचित भएका थिए । उनी २०४८ सालदेखि २०५१ सालसम्म सभामुख भएका थिए । सभामुख रहँदा उनी प्रतिपक्षीको संरक्षक बनेको भन्दै तत्कालीन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइराला उनीसँग रुष्ट बनेका थिए ।

प्रमुख प्रतिपक्षमा रहेको नेकपा एमालेप्रति सभामुख हुँदा नरमपन्थी भएका कारण उनीसँग कोइराला रुष्ट थिए । वामपन्थीहरूलाई संसदीय व्यवस्थाप्रति आस्था जगाउने ठाउँ भनेको पनि संसद् भएको उनको मान्यता थियो । संसद्मा पूरा ठाउँ दिएन भने उनीहरू सडकबाहिर जान्छन् र यो व्यवस्था नै गलत भन्छन् भन्ने चिन्ता ढुंगानामा थियो । त्यसैले, उनी वामपन्थीहरूप्रति सभामुख हुँदा नरम बने । तर, तत्कालीन प्रधानमन्त्री कोइराला सोही कारणले रुष्ट बने । त्यसपछि उनी निर्वाचन लडे पनि जित भने हात पार्न सकेनन् । उनले कांग्रेसको विद्यार्थी राजनीतिबाट आफ्नो राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका थिए । २०५१ सालको मध्यावधि निर्वाचनमा विद्या भण्डारीसँग पराजित भएपछि ढुंगाना शान्ति अभियानमा खुलेर लागेका थिए । शान्ति अभियानमा लाग्दा ढुंगाना काठमाडौंबाट कांग्रेस महासमिति सदस्य थिए । अवधि सकिएपछि २०५४ सालबाट उनले नेपाली कांग्रेसको सदस्यता नवीकरण गरेनन् । पार्टी राजनीति गरेर सत्तामा पुग्नुभन्दा शान्ति अभियानमै पूर्ण रूपमा लाग्दा राष्ट्र र लोकतन्त्रको सर्वोत्तम सेवा हुने निष्कर्षमा उनी पुगेका थिए । त्यसपछि ढुंगानाले माओवादीलाई शान्ति प्रक्रियामा ल्याउनुपर्छ भन्ने भूमिकामा रहेर शान्ति अभियान सुरु गरे ।

उनी २०७४ सालको आमनिर्वाचनमा भक्तपुर क्षेत्र नम्बर २ बाट कांग्रेसको उम्मेदवार भई पराजित भएका थिए । पूर्वसभामुख ढुंगानाको परिचय एउटै छैन । पञ्चायतकालमा विद्यार्थी संगठन बनाएर राजनीतिक करिअर प्रारम्भ गरेका उनले वरिष्ठ अधिवक्ता, मानवअधिकारवादी र नागरिक समाजको अगुवाको पहिचानसमेत बनाएका छन् । २०२८ सालमा नेपाल बार एसोसिएसनको महासचिव बनेका उनी पत्रकारिता र शिक्षणमा पनि लागे ।

कानुनका विद्यार्थी ढुंगानाले विद्यार्थी आन्दोलनबाट आफ्नो पेसा र राजनीति सँगसँगै लगेका थिए । केही समय श्रमजीवी पत्रकारिता तथा शिक्षण पेसामा लागेका उनले २०२७ सालमा नेपाल विद्यार्थी संघ (नेविसंघ) को स्थापनापछि विद्यार्थी क्षेत्र छोडी सक्रिय वकालत पेसा सुरु गरेका थिए । २०२८ सालमा उनको विवाह भएको थियो । २०४६–२०४७ सालको आन्दोलनमा नेपाली कांग्रेसको प्रवक्ता बनेका थिए । आन्दोलनकारीको हैसियतमा र वरिष्ठ अधिवक्ता पनि भएकाले नेपाली कांग्रेसका तर्फबाट संविधान निर्माणमा उनी सक्रिय बनेका थिए ।

ढुंगानाको निधनप्रति कसले के भने ?
नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले पूर्वसभामुख दमननाथ ढुंगानाको निधनमा दुःख व्यक्त गरेका छन् । सामाजिक सञ्जालमा लेख्दै अध्यक्ष देउवाले पूर्वसभामुख ढुंगानाको निधनमा दुःख व्यक्त गरेका हुन् । उनले सामाजिक सञ्जामा लेखेका छन्, ‘पूर्वसभामुख दमननाथ ढुंगानाको निधनको खबरले स्तब्ध भएको छु, नेपालको लोकतन्त्र, मानवअधिकार र न्याय क्षेत्रमा उहाँको योगदान महत्वपूर्ण थियो ।’ साथै, देउवाले ढुंगानाको आत्माको चिर शान्तिको कामना गर्दै शोकाकुल परिवारजनमा गहिरो समवेदनासमेत व्यक्त गरेका छन् ।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले ढुंगानाको निधनको खबरले आफूलाई मर्माहत बनाएको पनि बताएका छन् । ‘पञ्चायतकालमा विद्यार्थी संगठनबाट राजनीति प्रारम्भ गर्नुभएका दमननाथ ढुंगानाले वरिष्ठ अधिवक्ता, मानवअधिकारवादी र नागरिक समाज अगुवाको पहिचान बनाउनुभएको र नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा पु¥याउनुभएको योगदानलाई मुलुकले सधैं स्मरण गरिरहनेछ,’ राष्ट्रपति पौडेलको भनाइ छ ।

त्यस्तै, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पूर्वसभामुख ढुंगानाको निधनको खबरले आफूलाई दुःखी बनाएको बताएका छन् । ‘२०४६ सालमा प्रजातन्त्र पुनस्र्थापना भएपछि निर्वाचित पहिलो प्रतिनिधिसभाका सभामुख, मेरा मित्र दमननाथ ढुंगानाको निधनको खबरले अत्यन्त दुःखी छु,’ प्रधानमन्त्री ओलीले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा लेखेका छन्, ‘नेपालमा मानवअधिकार रक्षाको आन्दोलन र संसदीय अभ्यासको प्रवर्धनमा उहाँको योगदान सम्झिरहेको छु ।’

त्यस्तै, ढुंगानाको निधनप्रति नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले दुःख व्यक्त गरेका छन् । दाहालले पूर्वसभामुख दमननाथ ढुंगानाको निधनको खबरले आफूलाई दुःखी बनाएको बताएका छन् । अध्यक्ष दाहालले ढुंगानाले देशको राजनीतिक र सामाजिक परिवर्तनमा पु¥याएको योगदान नेपाली जनताले सम्झिरहने बताएका छन् ।

उनले ढुंगानाप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै परिवारजनमा गहिरो समवेदनासमेत व्यक्त गरेका छन् । उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन्, ‘नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनका महत्वपूर्ण व्यक्तित्व, पूर्वसभामुख, मानवअधिकार तथा नागरिक आन्दोलनका अगुवा आदरणीय दमननाथ ढुंगानाको निधनको खबरले दुःखी बनाएको छ, नेपाल र नेपाली जनताले देशको राजनीतिक तथा सामाजिक परिवर्तनमा उहाँले पु¥याउनुभएको योगदानलाई सदैव सम्झिरहनेछन्, उहाँप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै शोकाकुल परिवारजनमा गहिरो समवेदना व्यक्त गर्दछु ।’

त्यस्तै, प्रधानन्यायाधीश प्रकाशमानसिंह राउतले पूर्वसभामुख ढुंगानाप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गरेका छन् । प्रधानन्यायाधीश राउतले महाराजगन्जस्थित त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पतालमा पुगेर ढुंगानाप्रति श्रद्धाञ्जली प्रकट गरेका हुन् । वरिष्ठ अधिवक्तासमेत रहेका ढुंगानाको पार्थिव शरीर त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पतालस्थित शवगृहमा राखिएको स्वकीय सचिव रुद्र शर्माले जानकारी दिए । ढुंगानाको अन्त्येष्टि सोमबार पशुपति आर्यघाटमा गरिने शर्माले बताए ।

सम्बन्धित समाचार

सर्लाहीमा डेंगु संक्रमण तीव्र रुपमा फैलिदै उदाउदो सूर्यलाई अर्घ दिदै लोक आस्थाको महान पर्व छठ सम्पन्न माङसेबुङलाई धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्र विकास कोषको अवधारणामा लैजानुपर्छः डा. कोइराला थकाली समुदायले गुमायो अगुवा महिला नेतृ प्रदेश सांसद गौचनको भावपूर्ण बिदाइ नक्कली सिंगापुरे लाहुरेको पछि लाग्दा युवतीको २७ लाख झ्वाम् मानसिक सन्तुलन गुमाएकी युवती करणी गरेको आरोप लागेका व्यक्तिलाई उन्मुक्ति ! दीपक मनाङे ज्यान मार्ने उद्योगमा दोषी ठहर उपनिर्वाचनमा कांग्रेसलाई आफ्नो विरासत जोगाउने चुनौती अमेरिकाको डालस सेरोफेरो अधिक तरलताको मारमा बैंक, व्यवस्थापनमा सकस रवि लामिछानेलाई आज पोखरा लगिदै