हिमालयमा अवस्थित भूपरिवेष्ठित देश नेपाल आफ्नो मनमोहक परिदृश्य र समृद्ध सांस्कृतिक सम्पदाका लागि परिचित छ । यहाँ पनि वर्षौंको दौडान, यो पर्यटकका लागि चुम्बक बनेको छ । तर, यसले महत्वपूर्ण आर्थिक चुनौतीको सामना पनि गरेको छ । यो नेपाल इन्भेस्टमेन्ट समिट २०२४, आफ्नो प्रकारको तेस्रो, विदेशी लगानी आकर्षित गरी आर्थिक वृद्धिलाई बढावा दिएर यी चुनौतीलाई सम्बोधन गर्ने लक्ष्य राखेको छ । यस लेखले शिखर सम्मेलनको पछाडि कारण, यसको महत्व र यसले के हासिल गर्न खोजेको छ भनी अन्वेषण गर्छ ।

विगत एक दशकमा नेपालले महत्वपूर्ण परिवर्तन अनुभव गरेको छ । यसमा पनि भन्ने नै हो भने लामो राजनीतिक अस्थिरतापछि राष्ट्रले क्रमशः शान्ति र लोकतन्त्रतर्फको संक्रमण देखाएको छ । तर, आर्थिक वृद्धि सुस्त छ र पूर्वाधार विकास भने पछाडि परेको छ । यी चुनौतीले सरकारलाई आर्थिक गतिविधिलाई प्रोत्साहन गर्न र विदेशी लगानी आकर्षित गर्न नयाँ तरिका खोज्न प्रेरित गरेको छ । यसै सन्दर्भमा नेपाल लगानी सम्मेलनलाई लगानीकर्ताका लागि आकर्षक गन्तव्यका रूपमा प्रवद्र्धन गर्ने मञ्चका रूपमा सुरु गरिएको हो । पहिलो शिखर सम्मेलन सन् २०१७ मा भएको थियो । त्यसपछि सन् २०१९ मा दोस्रो शिखर सम्मेलन भयो । यी दुवै कार्यक्रम नेपालमा लगानीका अवसर’bout चेतना जगाउन, पूर्वाधार, ऊर्जा, पर्यटन, कृषि र उत्पादनलगायतका विभिन्न क्षेत्रका सहभागीलाई आकर्षित गर्न सफल भएका थिए ।

तेस्रो लगानी सम्मेलनको आवश्यकता
सन् २०२४ मा हुने तेस्रो नेपाल लगानी सम्मेलन महत्वपूर्ण समयमा आउँदै छ । धेरै कारकले यस घटनाको आवश्यकतालाई रेखांकित गर्छ

१. आर्थिक रिकभरी र लचिलोपन
मुलुकको अर्थतन्त्र कोभिड–१९ को महामारीले नराम्ररी प्रभावित भएको थियो । जसले गर्दा पर्यटन, उत्पादन र कृषिलगायतका विभिन्न क्षेत्रमा अवरोध उत्पन्न भएको थियो । यो शिखर सम्मेलनले पुनर्निर्माण र थप लचिलो अर्थतन्त्र सिर्जना गर्ने अवसर प्रदान गर्छ । यसमा पनि भन्ने नै हो भने विदेशी लगानी आकर्षित गरेर देशले रोजगारी सिर्जना गर्ने, उत्पादन बढाउने र आर्थिक वृद्धिलाई प्रोत्साहन गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।

२. पूर्वाधार विकास
देशको आर्थिक वृद्धिलाई टेवा दिन पूर्वाधारमा उल्लेख्य सुधार आवश्यक छ । यो शिखर सम्मेलनले यातायात, ऊर्जा, दूरसञ्चार र सहरी विकासजस्ता प्रमुख क्षेत्रमा लगानी आकर्षित गर्न खोजेको छ । यी पूर्वाधारको कमीलाई सम्बोधन गरेर मुलुकले व्यापार र लगानीका लागि थप अनुकूल वातावरण सिर्जना गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।

३. दिगो विकास र वातावरण संरक्षण
प्राकृतिक सौन्दर्यका लागि प्रख्यात मुलुक भएकाले नेपाल दिगो विकासका लागि प्रतिबद्ध छ । यो सम्मेलनले नवीकरणीय ऊर्जा, इको टुरिजम र अन्य वातावरणमैत्री उद्योगमा लगानी आकर्षित गर्ने विषयमा केन्द्रित हुनेछ । यो दृष्टिकोणले दिगोपनतर्फको विश्वव्यापी प्रवृत्तिसँग मेल खान्छ र देशलाई पनि अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा जिम्मेवार खेलाडीका रूपमा स्थान दिन्छ ।

४. अर्थतन्त्रको विविधीकरण
राष्ट्रको अर्थतन्त्र परम्परागत रूपमा कृषि र पर्यटनमा धेरै निर्भर छ । यो सम्मेलनले सूचना प्रविधि, उत्पादन र सेवाजस्ता क्षेत्रमा लगानीलाई प्रोत्साहन गर्दै अर्थतन्त्रलाई विविधीकरण गर्ने लक्ष्य राखेको छ । यसमा खास भन्ने नै हो भने आर्थिक आधारलाई विस्तार गरेर देशले बाह्य झट्काको जोखिमलाई कम गर्न र थप स्थिर अर्थतन्त्र सिर्जना गर्न खोजेको छ ।

नेपालले अझ जीवन्त र लचिलो अर्थतन्त्र सिर्जना गर्ने लक्ष्य राखेको देखिन्छ

५. क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी सुदृढीकरण
शिखर सम्मेलनले मुलुकलाई आफ्नो क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी सुदृढ गर्न मञ्च प्रदान गर्छ । जुन छिमेकी देश र बाहिरका लगानीकर्तासँग संलग्न भएर देशले बृहत् आर्थिक एकीकरण र सहयोगलाई बढावा दिने लक्ष्य राखेको छ । यो दृष्टिकोण मुलुकको दक्षिण र पूर्वी एसियाबीच पुल बन्ने दृष्टिकोणसँग मेल खान्छ ।

शिखर सम्मेलनका मुख्य उद्देश्य
नेपाल इन्भेस्टमेन्ट समिट २०२४ का धेरै मुख्य उद्देश्य निम्न लिखित छन्

१. प्रत्यक्ष विदेशी लगानी आकर्षित गर्दै
शिखर सम्मेलनको मुख्य उद्देश्य प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी आकर्षित गर्नु हो । यसरी विभिन्न क्षेत्रमा लगानीका अवसर देखाउँदै सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्ता र कम्पनीलाई देशमा सञ्चालन गर्न आकर्षित गर्ने आशा राखेको छ ।

२. सार्वजनिक–निजी साझेदारीको प्रवद्र्धन गर्दै
सार्वजनिक–निजी साझेदारी पूर्वाधार विकास र अन्य ठूला परियोजनाहरूका लागि महत्वपूर्ण छ । यसमा ठूला तथा साना आयोजनाको कार्यान्वयनमा सहजीकरण गर्दै सरकार र निजी क्षेत्रबीचको सहकार्यलाई प्रोत्साहन गर्ने शिखर सम्मेलनको उद्देश्य रहेको छ ।

३. लगानीका अवसर प्रदर्शन गर्दै
यसमा शिखर सम्मेलनले विभिन्न क्षेत्रमा लगानीका अवसर प्रदर्शन गर्ने प्लेटफर्म प्रदान गर्छ । यसमा अवस्थित परियोजना, प्रस्तावित विकास र लगानीकर्ताका लागि सरकारी प्रोत्साहन समावेश छन् ।

४. नेटवर्किङ र सहयोगको सुविधा
यो नेटवर्किङ कुनै पनि लगानी शिखर सम्मेलनको एक महत्वपूर्ण पक्ष हो । यस कार्यक्रमले लगानीकर्ता, सरकारी अधिकारी र स्थानीय व्यवसायबीचको अन्तत्र्रिmया, सहकार्य र ज्ञान साझेदारी प्रवद्र्धन गर्न मद्दत गर्नेछ ।

५. नियामक र नीति चुनौती सम्बोधन गर्दै
यसरी लगानी आकर्षित गर्न नेपालले आर्थिक वृद्धिमा बाधा पु¥याउने नियामक र नीतिगत चुनौतीलाई सम्बोधन गर्नुपर्छ । यी शिखर सम्मेलनले सरोकारवालालाई यी मुद्दामा छलफल गर्ने र थप लगानीकर्तामैत्री वातावरण सिर्जना गर्न समाधान प्रस्ताव गर्ने अवसर प्रदान गर्छ ।

लगानी शिखर सम्मेलनले देशलाई आफ्नो क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी सुदृढ गर्न मञ्च प्रदान गर्छ

अपेक्षित परिणाम
नेपाल लगानी शिखर सम्मेलन २०२४ ले धेरै सकारात्मक नतिजा ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ

१. बढेको लगानी प्रतिबद्धता
यो शिखर सम्मेलनले विदेशी लगानीकर्ताको लगानी प्रतिबद्धता बढाउने सम्भावना छ । यसले नयाँ परियोजनाको सुरुवात र अवस्थित परियोजनाको विस्तार गर्न सक्छ ।

२. रोजगारी सिर्जना र आर्थिक वृद्धि
बढ्दो लगानीले रोजगारी सिर्जना गर्नुका साथै आर्थिक वृद्धिलाई प्रोत्साहित गर्नेछ । यसले नेपाली नागरिकको जीविकोपार्जनमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ र गरिबी न्यूनीकरणमा योगदान पु¥याउनेछ ।

४. सुधारिएको पूर्वाधार
पूर्वाधारमा लगानीले यातायात, ऊर्जा र दूरसञ्चार सञ्जालमा सुधार ल्याउनेछ । यसले, बारीमा, व्यापार र लगानीका लागि थप अनुकूल वातावरण सिर्जना गर्नेछ ।

५. परिष्कृत अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी
शिखर सम्मेलनले नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारीलाई सुदृढ गर्न, छिमेकी राष्ट्रहरू र अन्य क्षेत्रसँग बृहत्तर आर्थिक एकीकरण र सहयोगलाई बढावा दिनेछ ।

६. दिगो विकासको प्रगति
दिगो उद्योगहरूमा लगानी आकर्षित गरेर, नेपालले वातावरण संरक्षण र दिगो विकासका लक्ष्यलाई अगाडि बढाउने लक्ष्य राखेको छ । यसले भावी पुस्ताका लागि प्राकृतिक सम्पदाको संरक्षण गर्ने नेपालको प्रतिबद्धतालाई सुदृढ पार्नेछ ।

निष्कर्षमा भन्नुपर्दा देश लगानी शिखर सम्मेलन सन् २०२४ ले नेपालको आर्थिक पुनरुत्थान र दिगो वृद्धितर्फको यात्रामा महत्वपूर्ण कदमलाई प्रतिनिधित्व गर्छ । जुन विदेशी लगानी आकर्षित गरेर, सार्वजनिक–निजी साझेदारीलाई प्रवद्र्धन गर्दै, र नियामक चुनौतीलाई सम्बोधन गरेर, नेपालले अझ जीवन्त र लचिलो अर्थतन्त्र सिर्जना गर्ने लक्ष्य राखेको छ । जसले गर्दा पूर्वाधार विकास, आर्थिक विविधता र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारीमा शिखर सम्मेलनको केन्द्रबिन्दु दक्षिण र पूर्वी एसियाबीच पुल बन्ने देशको बृहत्तर दृष्टिकोणसँग मेल खान्छ । अतः देशले यस महत्वपूर्ण कार्यक्रमको आयोजना गर्ने तयारी गरिरहेको अवस्थामा नेपाल लगानी शिखर सम्मेलन सन् २०२४ ले राष्ट्रको आर्थिक भविष्य निर्माण गर्न निर्णायक भूमिका खेल्ने कुरा स्पष्ट छ ।

सम्बन्धित समाचार

प्रलयकारी डढेलो बालबालिकाको मेमोरी बढाउने उपाय